Tero guaraníme ha’e ñe’ẽ ombohérava ava, mymba, mba’e, ambue apytépe.
El sustantivo en guaraní es la palabra que nombra a las personas, a los animales o las cosas, entre otros.
Techapyrã/Ejemplos
Arami: Cielito, cielo pequeño (nombre propio).
Todos los beneficios, en un solo lugar Descubrí donde te conviene comprar hoy
Itati: plata, metal (nombre común).
Panambi: mariposa (nombre propio y común).
Kyja: nutria (nombre común).
Kyju: grillo (nombre común).
Kyha: hamaca (nombre común).
- Tero ñemohenda/Clasificación de los sustantivos
- Iñe’ẽpu’andu rupi/Por su fonética
-Tero jurugua. Ha’e umi tero oguerekóva ipype pu’ae jurugua (a - e - i - o - u - y), térã pundie jurugua (ch - g - h - j - k - l - p - r - rr - s - t - v - puso).
-Sustantivos orales. Son los sustantivos que contienen las vocales orales (a - e - i - o - u - y), o las consonantes orales (ch - g - h - j - k - l - p - r - rr - s -t - v - puso).
Techapyrã/Ejemplos
Juru: boca. Juru’i: boca pequeña.
Ao: ropa. Ao potĩ: ropa limpia.
Po: mano. Po guasu: mano grande.
-Tero tĩgua. Ha’e umi tero oguerekóva ipype pu’ae tĩgua (ã - ẽ - ĩ - õ - ũ -ỹ), térã pundie tĩgua (g̃ - m - mb - n - nd - ng - nt – ñ).
Lea más: Tero
-Sustantivos nasales. Son los sustantivos que contienen las vocales nasales (ã - ẽ - ĩ - õ - ũ – ỹ), o las consonantes nasales (g̃ - m - mb - n - nd - ng - nt – ñ).
Techapyrã/Ejemplos
Manduvi: maní. Manduvi pyahu: maní nuevo.
Mbusu: anguila. Mbusu hũ: anguila negra.
Tembi’u: comida. Tembi’u he: comida rica.
<b>Tembiaporã</b>
I . Emongora pe papapy oguerekóva opa tero juruguáva.
Encierra en círculo el número que contiene todas los sustantivos orales.
1. yvyty (cerro)- eíra (miel) - pira (pescado) - po (mano) - ysyry (río)
2. tai (letra)- chumbe (cinto) - sevo’i (lombriz) - syva (frente) - ka’a (yerba).
3. guasu (venado) - jagua (perro) - ko’ẽ (amanecer) - ao (ropa) - ita (piedra).
4. haiha (lápiz) - akã (cabeza) - kyse (cuchillo) - okẽ (puerta) tupa (cama)
5. sevói (cebolla) - pytã (rojo) - guéi (buey) - tãi (diente) - ñe’ẽ (palabra).
II. Emongora pe papapy oguerekóva opa tero tĩguáva.
Encierra en círculo el número que contiene todas los sustantivos nasales.
1. Arami (Cielito) - ku’a (cintura) - ao (ropa) - sy (madre) - tekojoja (justicia).
2. ñandu (araña) - kuña: (mujer) - py (pie) - yvága (cielo) kuñakarai (señora).
3. Kame (Carmen) - jopói (regalo) - anguja (ratón) - ru (padre) - chavurro (burro).
4. Tupã (Dios) - tĩ (nariz) - kuãirũ (anillo) - mandyju (algodón) - korasõ (corazón).
5. petỹ (tabaco) - tañykã (mandíbula) - guéi (buey) - sái (pollera) - tetyma (pierna).
III. Ejeporeka ha ehai ambue mbohapy ñe’ẽ oguerekóva:
Averigua y escribe otras tres palabras que contengan:
Tero jurugua:
Tero tĩgua:
Fuente: GAMARRA, PAULINA C. (2022). Guarani maymávepe g̃ uarã. Guaraní para todos. Diario ABC Color. Asunción, Paraguay.